جای خالی پرسش
«والدین غربی برای ترغیب فرزندان خود به کتاب‌خوانی آنها را به کتابخانه می‌برند و برایشان کتاب می‌خوانند». این جمله را در همین روزهای گذشته در بین انبوه پیام‌های تلگرامی دیدم. امروز هم موقع رانندگی مجری رادیو فرهنگ! آن را خواند و با زبان بی‌زبانی به مردم حالی کرد که اگر می‌خواهیم فرهنگمان رشد کند باید از این کارها انجام بدهیم.
و اما پرسش‌های من: غرب یعنی کجا؟ منظور همه کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی است یا این‌ها به اضافه آمریکای مرکزی و جنوبی؟ مثلا والدین اسپانیایی هم جزو همین والدین غربی هستند؟ و چه درصدی از والدین غربی؟ آیا همه والدین غربی (100%) با همه کودکانشان (100%) چنین رفتاری داشته‌اند و دارند؟ این رسم از کی شروع شده؟ این مدعا با کدام تحقیق میدانی ثابت شده است؟ این تحقیق در کدام نشریه، سایت، یا کتاب علمی منتشر شده است؟ اصلا همین یک جمله نخستین بار در کجا منتشر شده است؟
وقتی پاسخ چنین پرسش‌هایی روشن نیست ولی باز هم ما این جمله و صدها جمله دیگر مثل آن را همه روزه برای هم ارسال می‌کنیم و احتمالا احساس فرهیختگی هم می‌کنیم، باید نتیجه گرفت یک جای کار می‌لنگد. اگر چند جایش لَنگ نباشد.
باور کردن و منتشر کردن این جملات بدون هیچ پرس‌وجویی درباره منبع و منشاء آن، نشان از ساده‌اندیشی و نبود تفکر انتقادی می‌دهد. نیاموخته‌ایم که بپرسیم و هر ادعایی را در حد و اندازه خود بسنجیم. عادت کرده‌ایم بشنویم و گاه بدون آن که بیاندیشیم دیگران را هم به شنیدن دعوت کنیم، و بدتر آنکه بر اساسش رأی بدهیم و بعد هم منتظر پول نفت بمانیم بر سر سفره‌هایمان. و خیلی بدتر آنکه گاه همان شنیده‌ها را جزو اعتقادات دینی دسته‌بندی کنیم و منتظر معجزه شب آرزوها بنشینیم.
یک نکته دیگر هم در این جمله هست و آن این که در ذهن ما شرقی‌ها گویا هم‌چنان غرب و غربی‌ها مهم‌اند.