بر بساط نکته‌دانان...

این فراز از نوشته جناب ملکیان را کسی در g+   نقل کرده بود. منبعش نمی‌دانم کجاست:

انسان وقتی می‌تواند اخلاقی زندگی کند که حتی‌المقدور درونش از سه عامل خالی باشد  .
«کینه»،« نفرت» و «خشم»
این سه پدیده با هم فرق دارند اخلاقی زیستن‌اش بسیار دشوار است نظام‌های توتالیتر مردم را مجمعی و مخزنی و انباری می‌کنند از سه پدیده نفرت، کینه و خشم، آدمی که درونش چنین مخزنی است دیگر نمی‌تواند اخلاقی زندگی کند.

آدمی وقتی دستخوش کینه است یا وقتی در حال خشم یا گرفتار نفرت است دیگر اخلاقی زیستن بسیار بسیار دشوار می‌شود و از این لحاظ بزرگترین جنایتی که نظام‌های ظالم و جائر و توتالیتر و مستبد و خودکامه در حق بشر می‌کنند اصلاً مربوط به امور بیرونی نیست. بلکه این است که درون آدمیان را از خشم، کینه و نفرت می‌آکنند وآدمی که دستخوش خشم، کینه و نفرت است نمی‌تواند اخلاقی زندگی کند. اخلاقی زیستن به یک نوع خونسردی احتیاج دارد. خونسردی به معنایی خاص، نه به آن معنایی که بیشتر گفته می‌شود. باید در درون آدمی یک نوع آرامش باشد تا بتواند اخلاقی زندگی کند آدمی که در سرتاسر ساعات بیداری و آگاهی‌اش خشمش معطوف به یکجاست کینه‌اش معطوف به یکجاست و نفرتش معطوف به یکجا.

من در توضیحی نقدگونه چنین نوشتم:

تصور من این است که اخلاقی زیستن لزوما ریشه در نداشتن نفرت، کینه یا خشم ندارد بلکه زیست اخلاقی یعنی کنترل رفتار با وجود انگیزه برای رفتار غیر اخلاقی. کسی اخلاقی زندگی می‌کند که حتی با وجود کینه و نفرت حق کسی را پایمال نمی‌کند. 
آنچه جناب ملکیان گفته است به نظرم درست است ولی با این توضیح که حکومت‌های توتالیتر در واقع زمینه‌های رفتار نابهنجار را ایجاد یا تقویت می‌کنند. به بیان دیگر انسان‌هایی که رفتارهای نابهنجار ندارند لزوما اخلاقی زندگی نمی‌کنند بلکه دلیل و انگیزه‌ای برای رفتار نابهنجار ندارند و این غیر از زیست اخلاقی است که به نظرم ریشه در فضیلت درونی و کنترل کشش‌ها و انگیزه‌ها و حالات نفسانی دارد.
اگر زمینه‌ برای فعل غیر اخلاقی نباشد اکثر مردم رفتار غیر اخلاقی نخواهند داشت ولی تصورم این است که این غیر از اخلاقی زیستن است
شاید به گونه‌ای بین اخلاق فضیلت و اخلاق وظیفه خواسته‌ام فرق بگذارم. یعنی بهتر بود جناب ملکیان به جای کلمه اخلاقی از تعبیر به‌هنجار استفاده می‌کرد.
به هر حال یک نظر هم این است که اخلاق هم نیت اخلاقی می‌خواهد هم فعل اخلاقی.

این هم لینکش

https://plus.google.com/u/0/103905069560358318657/posts/aSorojCYFGM